۵ اقدام مالکیت معنوی در حمایت از فعالان صنایع دستی کشور

به گزارش خبرگزاری مهر، سیامک اسلامی سرپرست مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، درباره حمایت‌های مرکز مالکیت معنوی از صنایع دستی، اظهار کرد: اولین قدم در بحث صنایع دستی می‌تواند بحث ابداع و نوآوری باشد و مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در بحث اختراعات مرتبط با صنایع دستی می‌تواند حمایت و کمک‌های شایانی داشته باشد به عنوان مثال فرایند عمل‌آوری و رنگ رزی محصولات اولیه و نخ‌های مرتبط با فرش‌ها، ساختارهای گره زنی، فرایندهای نقشه خوانی همگی می‌تواند جنبه نوآوری، کاربرد صنعتی و جنبه بدیع بودن به عنوان سه شرط اساسی اختراع را داشته باشند و مرکز مالکیت معنوی آمادگی کامل را دارد که در این حوزه اختراعات متقاضیان را ثبت کند تا مورد حمایت قرار گیرند.

وی افزود: بنابراین اولین قدم و مهمترین قدم مالکیت فکری حمایت از اختراعات مرتبط با صنایع دستی کشور است اختراع از ابداع و خلاقیت ذهنی انسان‌ها نشعت می‌گیرد و باعث ارائه یک راه حل فنی می‌شود تا آن کار بهتر و سریع‌تر انجام شود و متناسب با شرایط روز حرکت کند.

دومین قدم مالکیت معنوی حمایت از طرح‌های فعالان صنایع دستی است

اسلامی اظهار کرد: بحث دوم حمایت از طرح‌ها است. اگر در اختراع جدید بودن، گام ابتکاری و کاربرد صنعتی در اولویت قرار دارد و این سه شرط دارای اهمیت است در طرح صنعتی کارکرد فنی زیاد ملاک نیست و تمایز ظاهری بسیار مهم است و تمایز ظاهری می‌تواند در رنگ‌ها، ابعاد، دو بعدی و سه بعدی بودن نقش و نگارها و… باشد. طرح صنعتی قابلیت ثبت شدن دارد زیرا یک خلاقیت و نوآوری در طرح‌ها وجود دارد بنابراین مورد حمایت قرار می‌گیرد.

سرپرست مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور گفت: دومین حمایتی که مرکز مالکیت معنوی می‌تواند به فعالان صنایع دستی کشور ارائه دهد بحث حمایت از طرح‌های آن‌ها است با بررسی روندهای جهانی متوجه شده‌ایم که طی دو سال اخیر در سطح بین الملل آمار ثبت طرح‌های صنعتی حتی از اختراعات و علائم تجاری نیز سبقت گرفته است. برای ثبت طرح دو شرط وجود دارد اول اینکه طرح جدید بوده و نمونه آن در هیچ کجای جهان وجود نداشته باشد و دوم اینکه تمایز ایجاد کند. با توجه به دامنه متنوعی که در طرح وجود دارد می‌توانیم ابداعات بسیاری داشته باشیم.

وی ادامه داد: حمایت از اختراع حداکثر ۲۰ سال می‌تواند انجام شود یعنی یک مخترع اگر اختراع خود را ثبت کند حداکثر ۲۰ سال در قلمرو کشور مورد حمایت حقوقی قرار می‌گیرد. حمایت از طرح حداکثر ۱۵ سال است یعنی سه دوره پنج ساله یک طراح می‌تواند طرح خود را ثبت کند و به محض اینکه طرح او ثبت شد به ازای هر کپی که از طرحش می‌شود حق مجوز از کسی که اجازه کپی دارد کسب می‌کند.

سومین قدم مالکیت معنوی حمایت از علائم تجاری فعالان صنایع دستی است

اسلامی بیان کرد: سومین قدم مالکیت معنوی حمایت از علائم تجاری فعالان صنایع دستی است علائم تجاری با هویت کسب و کارها می‌تواند ارتباط داشته باشد اولین اقدام برای فعالیت در حوزه صنایع دستی انتخاب نام تجاری است میان علامت تجاری و برند فاصله بسیاری وجود دارد علامت برچسب یا لیبلی است که بر روی محصول نصب می‌شود و اگر این علامت تجاری میان مصرف کنندگان شهرت پیدا کند تبدیل به برند می‌شود و قدرت و ارزش آن چندین برابر افزایش پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: فعالان صنایع دستی می‌توانند متناسب با حوزه‌ای که فعالیت می‌کنند علامت تجاری خود را درخواست دهند تا آن را ثبت کنیم و علامت تجاری می‌تواند الفبا، طرح، رنگ و ترکیبی از این موارد باشد. علامت تجاری صرفاً به کالا تعلق نمی‌گیرد و می‌تواند متعلق به نوع خدمت و اقدام بازرگانی باشد؛ بنابراین اقدامات مبتنی بر تولید کالا، کارهای خدماتی و بازرگانی صنایع دستی می‌تواند مورد حمایت حقوقی قرار گیرد و علامت تجاری آن ثبت شود و در آینده که مشهور شد تبدیل به برند شود.

سرپرست مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور گفت: علائم تجاری حداکثر ۱۰ سال مورد حمایت قرار می‌گیرد البته به طور نامحدود می‌توان این ۱۰ سال را تمدید کرد و به آن فرایند ثروت آفرینی و ارزش آفرینی ادامه دهد.

چهارمین قدم مالکیت معنوی حمایت از بحث مدل‌های مصرفی است

وی افزود: چهارمین قدم مالکیت معنوی حمایت از بحث مدل‌های مصرفی است که موضوع بسیار مهمی بوده البته این حوزه، چون یک نظام نوپایی در کشور است هنوز در حال نگاشتن آئین نامه آن هستیم و ورود جدی پیدا نکردیم و منتظر ابلاغ آئین نامه آن هستیم. اصطلاحاً به مدل‌های مصرفی اختراعات کوچک گفته می‌شود یعنی قطعات کوچیکی که در فرایندهای تولید صنایع دستی می‌تواند راهگشا باشد قطعات کوچک می‌توانند در قالب مدل مصرفی ثبت شوند. مدل مصرفی نظام ثبت جدیدی دارد که در کشور ما سابقه نداشته و به محض اینکه آئین نامه آن اجرا و ابلاغ شود از مدل‌های مصرفی نیز حمایت می‌کنیم و قابل ثبت هستند. بازه زمانی حمایت از مدل‌های مصرفی دو دوره ۳ ساله است و حداکثر ۶ سال می‌توانند مورد حمایت حقوقی قرار بگیرند.

پنجمین قدم مالکیت معنوی حمایت از ثبت نشانه‌های جغرافیایی است

اسلامی بیان کرد: پنجمین قدم مالکیت معنوی حمایت از ثبت نشانه‌های جغرافیایی است مطابق قانون حمایت از نشانه جغرافیایی مصوب ۱۳۸۳ نشانه جغرافیایی به محصولات کشاورزی، محصولات طبیعی، صنایع دستی یا محصولات کارخانه‌ای گفته می‌شود که در یک منطقه جغرافیای خاصی ساخته می‌شوند و شهرت آن‌ها به منطقه جغرافیایی انتصاب پیدا می‌کند. نشانه جغرافیایی با ملیت، اقلیم، فرهنگ و تاریخ جاودانه کشور ما بسیار ارتباط دارد و به لحاظ ملی، بین‌المللی و بازارهای صادراتی می‌تواند بسیار منشأ اثر باشد. مثلاً می‌گوئیم گردو تویسرکان این محصول دارای نشانه جغرافیایی است، چون گردو خالی بی معنا بوده و مصرف کننده تاکید می‌کند که گردو تویسرکان می‌خواهد بنابراین مبدا باعث شهرت اسم یک محصول می‌شود و در این زمینه نشانه‌های جغرافیای بسیاری را در صنایع دستی کشور در سطح داخلی و بین‌المللی را انجام داده‌ایم.

وی ادامه داد: حوزه بسیار مهمی است و در تعامل با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صمت، نشانه‌های جغرافیایی بسیاری را در سطح ملی و بین‌المللی ثبت کردیم و این ظرفیت را داریم که به لحاظ آموزش، بسترسازی و تکمیل چرخه‌های نشانه جغرافیایی کمک کنیم که ثبت در این حوزه افزایش پیدا کند، چون باعث می‌شود که محصولات کشور ما در عرصه داخل و بین الملل گمنام باقی نماند مثلاً ثبت نشانه‌های جغرافیایی میناکاری‌های اصفهان در عرصه بین الملل باعث افزایش قیمت نهایی آن در بازارهای صادراتی می‌شود با افزایش قیمت نهایی سود بیشتری به چرخه‌های ابتدایی می‌رسد. هر چقدر در این حوزه فعال باشیم انگیزه بیشتری ایجاد می‌شود تا عرصه‌های صنایع دستی کشور با قوت ادامه دهند.

سرپرست مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور گفت: مرکز مالکیت معنوی سازمان کشور مطابق قانون نماینده دولت در سازمان جهانی مالکیت فکری است بنابراین ما مرجع ملی هستیم یکی از وظایف مهم مرجع ملی این است که دستگاه‌های داخلی را هماهنگ کند و دستور کارهای مشترک بین‌المللی با وایپو ایجاد کند تا بتوانیم دستور کارهای توسعه‌ای تعریف و کمک کنیم که حمایت از مالکیت فکری در کشور ما به قدرت بیشتری دست یابد.

دانش سنتی و نمودهای فرهنگ عامه در صنایع دستی

اسلامی اظهار کرد: یکی از حوزه‌های جذابی که در کشور وجود دارد و شاید کمتر به آن توجه شده باشد بحث دانش سنتی و نمودهای فرهنگ عامه است که یه قسمت مهم آن به حوزه صنایع دستی مربوط می‌شود فرض کنید در فرایند ساخت یک گلیم یک سری فرایندی وجود دارد که به صورت سنتی از صدها سال گذشته به حال حاضر رسیده است و یک قسمت از آن نسل به نسل بوده است. در حال حاضر خلق ثروت و ارزش آفرینی در دنیای ما، صنایع دستی، میراث فرهنگی و گردشگری مدرن دنیای قصه‌ها و داستان‌ها است و به این قصه‌ها و داستان‌ها اهمیت بسیاری داده می‌شود و حاضرند بابت آن پول بیشتری پرداخت کنند مثلاً زمانی که یک منبتی را صادر می‌کنید تصور کنید در کنار این منبت یک داستان زیبایی هم نوشته شود که ریشه این منبت چیست و کسی که آن را ساخته چگونه به این سمت آمده است و یا ریشه اساطیری طرح و نقشه خاص آن از کجاست. در حال حاضر دنیا جدا از پولی که برای محصول پرداخت می‌کند بخشی از پول بابت داستان محصول است که به آن دانش سنتی و نمودهای فرهنگ عامه گفته می‌شود.

سرپرست مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور گفت: آمادگی این را داریم که با همکاری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بتوانیم به صورت سه جانبه دستور کار مشترکی با وایپو آماده کنیم تا یک سری محصولات ایرانی را هدف گذاری کنیم که این محصولات ایرانی را بی نام یا خام به جهانیان عرضه نکنیم عملاً بتوانیم داستان‌های این محصولات را گردآوری و مستند سازی کنیم چرا که کمک می‌کند تا این عرصه را قوت بخشیم.

اسلامی بیان کرد: در حوزه علائم تجاری یک سری علائم با عنوان علائم جمعی وجود دارد که ما در این حوزه آماده هستیم که کمک کنیم مثلاً فرض کنید سفالگران با یکدیگر جمع می‌شوند و به عنوان علامت جمعی به این سفالگران می‌گوئیم سفالگران لالجین همدان صرفاً لالجین را به عنوان یک علامت جمعی به این سفالگران ارائه کرده‌ایم تا در زمان صادرات محصول هم علامت اختصاصی خود را بر روی محصول درج کنند و از علامت جمعی لالجین نیز استفاده کنند.

برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی در سطوح مختلف

وی ادامه داد: آمادگی این را داریم که در سطوح مختلف دوره‌های آموزشی تخصصی با همکاری وزارتخانه‌ها، دستگاه‌های مرتبط، اتحادیه‌های محلی و تولید کنندگان بومی برگزار و کمک کنیم تا کشورمان در عرصه صنایع دستی بیش از این بدرخشد، چون واقعاً کشور ایران در عرصه صنایع دستی مزیت رقابتی نسبی و مزیت رقابتی مطلق دارد.