پیش از اینکه به صرف دیدن چشم‌انداز فرهنگی روستای میمند نگاه کنیم، باید بدانیم که اهمیت آن در پیشینه‌ی تاریخی و فرهنگی‌اش است، نه فقط ظاهر زیبايش.صخره‌های تراش‌خورده، دژهای باستانی و خانه‌های دست‌کنده، روایتگر زندگی نسل‌هاست. این روستا یکی از شاخص‌ترین جاهای دیدنی رفسنجان است و با ثبت در فهرست آثار ایران در یونسکو، همچون نگینی در دل کویر کرمان می‌درخشد؛ دعوتی‌ست به سفری احساسی در دل تمدن ایرانی.
در ادامه‌ی این مطلب از دستی بر ایران، علاوه بر بررسی دقیق نقشه دسترسی، مجموعه‌ای از عکس‌‌های منتخب را خواهید دید. هر مسیر و هر نمای سنگی، پلی است میان گذشته و حال تا چشم‌انداز فرهنگی روستای میمند را از نزدیک لمس کنید و با قصه‌های جاری در دل سنگ‌ها هم‌صدا شوید.
خاک پیوند دهنده‌ی بزرگ زندگی‌هاست؛ ریشه‌های ما را در خاطره و فرهنگ‌مان به هم گره می‌زند و هویت یک روستا را حفظ می‌کند. -وندل بری
خاک پیوند دهنده‌ی بزرگ زندگی‌هاست؛ ریشه‌های ما را در خاطره و فرهنگ‌مان به هم گره می‌زند و هویت یک روستا را حفظ می‌کند.
-وندل بری
آثار به‌جا‌مانده از ساکنان باستانی این روستا عبارت‌اند از:
گفتنی است که چندین کتیبه در این روستا وجود دارد. ترجمه‌ی بخشی از آن‌ها را در زیر ذکر می‌کنیم:
«هنگامی که کوه‌های میمند شکافته می‌شوند و افسانه‌هایشان به حقیقت می‌پیوندد، گنجی آشکار می‌شود که فقط در دسترس کسی است که از خورشید می‌آید.»
به‌کمک واژه‌شناسی، متوجه می‌شویم که میمند متشکل از واژه «می»، به‌معنای «شراب» و «مند» به‌معنای «مست» است. ازآنجاکه تاریخ این روستا به دوره‌ی پیش از اسلام برمی‌گردد، گفته می‌شود که مردان روستا، پیش از ساخت آن، در خانه‌های دست‌کند، در دل صخره‌ها، شراب نگاه می‌داشتند و پیوسته مست شراب می‌شده‌اند. اینگونه بوده است که این حفره‌ها را در دل صخره‌ها کنده‌اند و چنین خانه‌های خارق‌العاده‌ای را ساخته‌اند. با‌این‌همه، عده‌ای بر این عقیده هستند که این واژه به‌معنای «سعادت و نیک‌بختی» است.
یونان با همکاری یونسکو و ایکوموس، جایزه‌ی ملینا مرکوری را به آثاری اختصاص داد که ویژگی‌های طبیعی، فرهنگی و تاریخی منحصر‌به‌فرد خود را حفظ کرده‌اند. روستای میمند میراث فرهنگی ملموس ایرانی است که در مقام هفتمین اثر فرهنگی، طبیعی و تاریخی، این جایزه را دریافت کرده. ساکنان این روستا، عادات و آیین‌های خاص خود را حفظ کرده‌اند و در زبان و لهجه خود هنوز هم از برخی واژگان ساسانی استفاده می‌کنند.
بقایای این روستای صخره‌ای با تاریخ باستانی خود، گواه زمانی است که انسان‌ها در بالای کوه‌ها در جست‌وجوی خدایان بوده‌اند. کوه‌ها نماد استحکام و پایداری هستند.
بناهایی که نیاکان ما کنده‌اند یادآور این قبیل تلاش‌های ایرانیان برای جست‌وجوی خدایان، در دوره‌ی اعتقاد آن‌ها به آیین بهی یا مهرپرستی (میترائیسم) است.
در این آیین باستانی ایرانی، آن‌ها به‌عنوان ستون اصلی، به شکست‌ناپذیری و ابدیت پدیده‌ها اعتقاد داشتند. بسیار محتمل است که چنین طرز فکرهایی، آن‌ها را به تقدیس این کوه‌ها سوق داده باشد. اگر این نظریه را بپذیریم که دست‌کندهای اولیه در این روستا متعلق به آیین مهرپرستی است، پس سنگ بنای اولیه روستا را آریایی‌های اولیه نهاده‌اند.
در اطراف روستای میمند، نقوش و کتیبه‌هایی با قدمت ۱۲هزار سال و سفالینه‌هایی با سن تخمینی حدود ۲ تا ۳هزار سال کشف شده است.
طبق اظهارات برخی از باستان‌شناسان، تخمین قطعی قدمت روستا، درست به اندازه‌ی قدمت سفالینه‌های این منطقه است. ازآنجاکه اکتشاف در این منطقه همچنان ادامه دارد، تا زمانی که شواهد تاریخی بیشتری پیدا شود، فقط با همین تخمین‌ها می‌توان درباره‌ی دیرینگی روستای میمند گمانه‌زنی نمود و اختلاف‌نظر میان پژوهشگران بر سر آغاز سکونت در روستای میمند پابرجا خواهد بود.
عده‌ای بر این عقیده‌اند که دست‌کندهای موجود در روستا مربوط به ورود آریایی‌ها به فلات ایران است؛ به‌خصوص که در میان آریایی‌های اولیه و مادها، کوه نماد مقدسی بود. ایجاد دست‌کند بر کوه‌ها، از سنت‌های میترائیسم و مهرپرستی است.
اما برخی پژوهشگران عقیده دارند که پایگاه اصلی آریایی‌ها در بدو ورود به فلات ایران، مناطق غربی بوده است و پیش از نسج و پایداری، به‌سمت شرق کشیده نشده‌اند؛ پس سکونتگاه میمند نمی‌تواند در دوره‌های ابتدایی آریایی‌ها ساخته شده باشد. برخی معتقدند این روستا به دست اقوام کوچ‌نشین اشکانی ساخته شده که به واقعیت نزدیک‌تر است.
به‌هر‌حال، اگر ساخت میمند را به‌دست آریایی‌ها بدانیم، قدمت روستا به قرن‌های هشتم و هفتم پیش از میلاد می‌رسد و اگر آن را متعلق به عهد اشکانی بدانیم، در قرن سوم پیش از میلاد ساخته شده است. در دوره‌ی ساسانیان این منطقه در اوج آبادانی و رونق خود بوده است؛ اما تا بعد از عهد ساسانیان، خبری از نام میمند در کتاب‌ها نیست. بعدها تاریخ‌نویس عرب، یاقوت حموی، در «معجم‌البلدان» اشاره می‌کند که در این محل نبردی بین یزدگرد سوم و لشگر عرب، به‌فرماندهی ابن‌مشاجع رخ می‌دهد که به پیروزی یزدگرد ختم می‌گردد.
موقعیت جغرافیایی و صعب‌العبور‌بودن منطقه‌ای که روستای میمند در آن قرار دارد باعث گردیده است که این روستا از گزند هجوم دشمنان در امان بماند و در گذر زمان، کمتر دچار تغییر و تحول گردد. این دست‌نخوردگی، حتی در زبان و آداب‌و‌رسوم مردم نیز دیده می‌شود. هنوز آب و آتش برای مردم این منطقه مقدس است و به آتش سوگند یاد می‌کنند.
ازآنجاکه خاک مناسبی در دسترس نیست، بیشتر اقتصاد روستا برپایه‌ی دامپروری و بافندگی بنا شده است؛ هرچند خشکسالی‌های پی‌در‌پی سال‌های اخیر، دامپروری را نیز در این منطقه با مشکل رو‌به‌رو کرده.
این روستا در مرز بین کوهستان و دشت قرار گرفته است. درختان بومی آن پسته و بادام وحشی است که در حال حاضر، بسیار کم و محدود شده‌اند. در داخل روستا نیز درختان توت و شاه‌توت وجود دارند. برخی از حیوانات منطقه عبارت‌اند از: مار، سوسمار، جوجه‌تیغی، لاک‌پشت و خرگوش. در کوهستان‌های میمند نیز حیوانات‌وحشی مختلفی همچون آهو، پلنگ، گرگ، روباه، بز کوهی، کبک و پرندگان وحشی زندگی می‌کنند.
دکتر باستانی پاریزی در کتاب «تاریخ کرمان» در وصف معماری میمند چنین آورده است: «میمند از دهات معروف و قدیمی شهر بابک است. تمام اتاق‌های این ده در دامنه‌ی کوهی کنده شده و خانه‌ها در دل سنگ است و هرچه در دل کوه می‌رود، سه یا چهار اتاق دارد و مجموعاً قریب سیصد کوچه در دل سنگ فرو برده‌اند. به همین سبب، خانه‌ها دودکش و بخاری ندارد و بدون منفذند.»
در ساختن محل اسکان، از سنگ، آجر یا دیگر مصالح ساختمانی استفاده نکرده‌اند. به‌بیان دیگر، ساخت سازه در فضای باز انجام نشده است؛ برعکس، این کار را با حفاری و کنده‌کاری انجام داده‌اند.
می‌توان اینگونه استدلال کرد که نیازی به استفاده از مصالح ساختمانی حس نکرده‌اند. در سبک کنده‌کاری معکوس، آن‌ها تاقچه‌هایی با ابعاد مختلف، برای محل خواب، قراردادن ظروف آشپزخانه و… ساخته‌اند.
ازآنجاکه اجاق‌ها برای قرارگرفتن در چنین مکان‌هایی طراحی شده‌اند، چوب‌های سوزان، روی سقف و دیوارها ردهای سیاهی به جا می‌گذاشتند. این فرایند، نوعی اثر عایق‌سازی ایجاد می‌کند که عمر اتاق‌ها را افزایش می‌دهد.
اتاق‌های این خانه‌های روستایی، متقارن و منظم نیستند. در زبان محلی، مردم خانه‌ای با چندین اتاق و یک اصطبل را «کیچه» می‌نامیدند. در واقع، هر واحد یک کیچه است و بزرگ‌ترین کیچه، ۹۰ مترمربع مساحت دارد. این روستا، ۴۰۶ کیچه و ۲۵۶۰ اتاق دارد. همچنین، روستای میمند یک حمام عمومی، یک مدرسه، یک مسجد و یک حسینیه دارد که هنوز هم از آن‌ها استفاده می‌شود.
تعداد زیادی از ایرانیان و همچنین مسافران بین‌المللی برای بازدید از این سکونتگاه باستانی بشر و کسب اطلاعات درباره‌ی ویژگی‌های فرهنگی آن به این روستا سفر می‌کنند. قدم‌زدن در داخل و اطراف این روستا و نگریستن به چشم‌اندازهای خیره کننده‌‌ی آن، شما را از دنیای واقعی به دنیایی رؤیایی می‌برد. به نظر می‌رسد که زمان متوقف می‌شود و شما در مقابل یک جواهر واقعی و عتیقه در روی زمین قرار گرفته‌اید.
توصیه می‌کنیم که از این روستا و صنایع‌دستی آن بازدید و در آن اقامت کنید. این بازمانده‌ی تاریخی روزگار باستان، یکی از میراث فرهنگی ملموس ایرانی است و جاذبه‌ی گردشگری برجسته‌ای برای ایران و جهان محسوب می‌شود. اگر در سفری بین یزد و کرمان هستید، می‌توانید بازدید از این روستا را که در نزدیکی رفسنجان قرار دارد، در برنامه‌ی سفر خود بگنجانید.
روستای میمند کرمان در حدود ۱۲۰کیلومتری رفسنجان در استان کرمان است. برای رفتن به این روستا باید حدود ۳۶ کیلومتر در جاده‌ی رفسنجان-انار یا حدود ۱۴۰ کیلومتر در جاده‌ی انار-رفسنجان حرکت کنیم تا به تقاطعی در نزدیکی کشکوئیه برسیم. از آنجا تا روستای میمند، حدود ۸۳ کیلومتر راه باقی خواهد ماند.
برای اطلاعات بیشتر جهت سفر به روستای میمند کافی است که موقعیت مکانی زیر را دنبال کنید:
اگر پاسخ پرسش خود را در اینجا نیافتید، در بخش دیدگاه‌های زیر این پست برای ما کامنت بگذارید تا در اسرع وقت پاسخ دهیم.
⏳براساس لوح‌ها و یافته‌های باستان‌شناسی، میمند یکی از نخستین سکونتگاه‌های بشر در فلات ایران است و در دوره‌های زیر مسکونی بوده است:
🏔️حفره‌نشینی در دل سنگ (ایجاد خانه‌ها و مجتمع‌های صخره‌ای) دلایل متعددی داشت:
👥بله، میمند همچنان محل زندگی مردم است. ساکنان به کشاورزی، دامداری و چرای عشایری مشغول‌اند و در زمستان در غارهای صخره‌ای با گویش باستانی پهلوی ساسانی زندگی می‌کنند.
🏆جایزه ملینا مرکوری (Melina Mercouri Award) توسط دولت یونان، یونسکو و ایکوموس برای تقدیر از چشم‌اندازهای فرهنگی زنده و پایدار اهدا می‌شود. روستای میمند به‌دلیل حفظ فرهنگ بومی، معماری صخره‌ای خاص و سبک زندگی مشترک انسان و طبیعت شایسته این جایزه شده است.
شهر سوخته، این سرزمین شگفتانگیز و رازآلود، در قلب سیستانوبلوچستان و میان آبرفتهای حاصلخیز رود هیرمند قرار دارد؛ جایی که ردپای یکی از تمدنهای باستانی ایران را می‌توان در آن یافت. این شهر باستانی که در فهرست آثار ایران در یونسکو ثبت شده، نهتنها یکی از مهمترین جاهای دیدنی زابل به شمار می‌رود، بلکه داستانی از شکوه عصر مفرغ را در دل خود پنهان کرده است.
شهر باستانی شوش، این گنجینهی هفتهزارساله که در جنوب غرب ایران آرام گرفته، قصهای از صلابت و شکوه تمدنهای کهن را در خود جای داده است. قدم‌زدن در کوچههای خاکی این شهر، شما را به سفری شگفتانگیز در دل تمدن عیلامی می‌برد؛ جایی که روزگاری صاحبان نخستین خط و هنر کاشیکاری بودند و ثبتش در فهرست آثار ایران در یونسکو نشان از اهمیت جهانی آن است. از زیر آفتاب سوزان خوزستان تا ملایمت نسیم دشتهای شاوور، هر سنگفرش و هر ستون، روایتگر داستانی است پر از شور زندگی و تعامل فرهنگی.
جنگلهای هیرکانی، به عنوان جواهری بینظیر در طبیعت ایران، نه تنها بخشی از تاریخ و فرهنگ غنی این سرزمین هستند بلکه به عنوان میراث جهانی یونسکو در سال ۲۰۱۹ به ثبت رسیدهاند. این جنگلهادر نقطهای طلایی میان رشتهکوه البرز و دریای خزر گسترده شده‌اند و با مساحتی بیش از ۵۵ هزار کیلومتر مربع، سهم قابل توجهی از اکوسیستم سبز ایران را به خود اختصاص داده‌اند. مردم محلی آن را با عناوینی چون «فسیل زنده» و «موزه طبیعی» میشناسند، چرا که جنگلهای هیرکانی همچون نگینی در دل شمال کشور، روح تازهای به طبیعت میبخشند.
استان فارس، سرزمینی پر از رمز و رازهای تاریخی و فرهنگی است که چشم انداز باستان شناسی ساسانی آن، میلیونها سال پیش را زنده می‌کند و گوشهای از شکوه و عظمت ایران باستان را به تصویر میکشد. این منطقه نهتنها محل ظهور یکی از قدرتمندترین سلسلههای تاریخ ایران بود بلکه مجموعه‌ای از آثار بینظیر و ثبتشده در فهرست آثار ایران در یونسکو را در خود جای داده است.
Δ