خروج ۱۳ همت پول از بورس؛ سرمایه‌گذاران کجا رفتند؟

«پیام الیاس کردی»، کارشناس بازار سرمایه، با تحلیل رفتار سرمایه‌گذاران و نقش دولت در تحولات اخیر بورس، از پنج تیپ رفتاری فعالان بازار سهام در این شرایط می‌گوید و تأکید می‌کند که «جز مداخله‌ی مستقیم دولت، فعلاً راهکار پایداری برای حفظ تعادل در بازار دیده نمی‌شود.»

از او درباره نسبت آتش‌بس با بازگشت اعتماد به بازار سرمایه پرسیدیم و الیاس کردی ضمن تشریح سناریوهای احتمالی پیش‌رو، گفت: «اگر بازار نسبت به استمرار آتش‌بس اطمینان پیدا کند، می‌توان انتظار رشد حداقل ۲۰ درصدی شاخص را در هفته‌های آتی پیش‌بینی کرد.»

آقای الیاس کردی! با توجه به تحولات اخیر سیاسی و اقتصادی، چشم‌انداز فعلی بازار سرمایه  را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر روند آتی بورس چیست  و چه سناریوهایی را برای حرکت شاخص در کوتاه‌مدت و میان‌مدت پیش‌بینی می‌کنید؟

در هر کشوری که ریسک سیستماتیکی مانند جنگ رخ می‌دهد، قاعدتاً بازارهای مالی هم واکنش منفی نشان می‌دهند. به نظر می‌رسد این بار نیز ما چنین واکنش منفی را از بازار سهام ایران مشاهده کردیم. این واکنشی طبیعی است که در هر جای دنیا هم اتفاق می‌افتد.

بازار سهام به مذاکرات خوش بین بود اما…

ما باید یادمان باشد از چه شرایطی به چه شرایطی رسیدیم. اگر خاطرتان باشد، از شروع جنگ ۱۲روزه ایران و اسرائیل و حتی همکاری‌هایی که آمریکایی‌ها با اسرائیلی‌ها داشتند، ما در شرایطی بودیم که ایران و آمریکا دور پنجم را برگزار کرده بودند  و صحبت‌هایی نیز درباره دور ششم مذاکرات مطرح شده بود و در آستانه برگزاری آن بودیم.  پس بازار سهام، خوش‌بینی عجیبی نسبت به مذاکرات داشت؛ اما اکنون به شکل کامل در موضعی بدبینانه قرار دارد. این نکته‌  اول درباره وضعیت این روزهای بازار سهام است.

۵ نوع فروش در بازار سهام

در حال حاضر، ما پنج نوع فروش را در بازار سهام تجربه می‌کنیم:

نوع اول فروش: همان‌طور که توضیح دادم، ناشی از ریسک هیجانی یا سیستماتیک است و واکنشی احساسی به شرایط جنگی محسوب می‌شود.

نوع دوم: مربوط به فروشندگانی است که رفتار سایر بازیگران بازار را رصد می‌کنند؛ وقتی رفتار سایر بازیگران منفی است، آن‌ها نیز وارد صف فروش می‌شوند.

نوع سوم: افرادی هستند که پیش از این اتفاقات، اصلاً اعتقادی به بازار سهام نداشتند و از نظر بنیادی، بازار را برای سرمایه‌گذاری جذاب نمی‌دیدند.

نوع چهارم: فروشندگانی هستند که نسبت به آتش‌بس دیدگاه مثبتی ندارند و تصور می‌کنند این آتش‌بس به‌زودی نقض خواهد شد؛ بنابراین، برای پیشگیری از زیان بیشتر، اقدام به فروش می‌کنند.

نوع پنجم: مربوط به کسانی است که اطلاع دقیقی از آینده   بازار ندارند و همین بی‌اطلاعی باعث شده که فشار فروش را به بازار وارد کنند.

این پنج نوع فروش، از ابتدای هفته گذشته در بازار مشهود بوده است. با توجه به اینکه هفته‌ گذشته دولت در بازار سهام مداخله‌ای جدی انجام داد و قیمت‌ها افت کرد، ارزندگی بازار افزایش یافت این موضوع باعث شد بازار تا حدی جمع شود. پس می‌توان نتیجه گرفت هر چه زمان بگذرد و دولت بیشتر حمایت کند، وضعیت بازار سهام بهتر خواهد شد.

خروج ۱۳ همت پول  از بورس 

دولت در این حمایت، از طریق حقوقی‌هایی مانند بانک مرکزی، صندوق‌های توسعه و تثبیت، و دیگر نهادهای حقوقی وارد عمل شده است. در همین مدت، ما خروج پول یا تغییر مالکیت ۱۳ هزار میلیارد تومانی (۱۳ همتی) را ثبت کردیم.

به نظر می‌رسد که در هفته‌های آینده، از آن پنج نوع فروش، سه یا چهار مورد فروکش خواهد کرد و دیگر تکرار نخواهد شد. حال باید ببینیم آینده‌ بازار از نظر بنیادی (فاندامنتال)، ارزندگی، و شرایط منطقه‌ای (به‌ویژه با توجه به موقعیت خاص خاورمیانه) چگونه پیش خواهد رفت. در واقع،  همچنان در هر لحظه، احتمال بروز هر اتفاقی ممکن است.

به نظر شما اگر آتش‌بس ادامه‌دار باشد و فضا آرام شود، بورس برمی‌گردد؟

ما نباید فراموش کنیم که آتش‌بس نمی‌تواند جلوی مکانیزم ماشه یا تحریم‌های آمریکا را بگیرد. یعنی خودِ تحریم‌ها، داستان متفاوتی دارند. به‌نظر من، اگر بازار سهام از ادامه‌ آتش‌بس مطمئن شود، در هفته‌   پیش رو ، می‌توان انتظار رشد حداقل ۲۰ درصدی را داشت.

پیشنهاد شما برای راهکارهای حمایتی این روزهای بازار سرمایه چیست؟

وقتی در ایران صحبت از بازار سرمایه می‌کنیم، باید واقع‌بین باشیم. به نظر من، جز حمایت دولت راهکار مؤثری وجود ندارد. دولتی که ۷۰ درصد بازار سهام را در اختیار دارد، باید نقش فعالی ایفا کند.

دولت تنها ناجی باقی‌مانده بازار بورس

واقعیت این است که جز مداخله‌ مستقیم دولت، گزینه‌  عملی دیگری دیده نمی‌شود. همان‌طور که در ابتدای صحبت‌ها گفتم، دو عامل مهم  «زمان» و «قیمت مناسب» در شراط فعلی مهم هستند. دولت باید زمان بدهد و مداخله‌اش را ادامه دهد تا بازار به تعادل برسد.

به‌نظر شما، سرمایه‌هایی که در این بازه زمانی از بازار سهام خارج شده‌اند، عمدتاً به کدام بازارها منتقل شده‌اند و چه عواملی در انتخاب این مقاصد تأثیرگذار بوده‌اند؟​

در فضای کنونی بازار، سرمایه‌ها به سمت بازارهایی مثل طلا و دلار حرکت می‌کنند. البته باید بگوییم که متأسفانه در شرایط جنگ، همه‌ بازارهای ما تا حدی مردود شدند.

سرمایه‌ها سرگردانند و بازارها بی‌پناه

حتی بازار طلا نیز نتوانست عملکرد خیلی خوبی داشته باشد، اما نسبت به بازار سهام، شرایط بهتری را تجربه کرد.

اگر به بازار سهام نمره‌ صفر بدهیم، طلا نمره‌ی ۱۲ از ۲۰ را گرفته است. به هر حال، عملکرد آن‌ها بهتر بوده ولی همچنان با مشکلاتی روبه‌رو هستند.

من فکر می‌کنم سرمایه‌گذار این روزها در یک فضای غبارآلود و فاقد شفافیت تصمیم‌گیری می‌کند. این غبار هر زمان که بخوابد و فضا شفاف شود، سرمایه‌گذار دوباره به خرید و بازگشت به بازار فکر خواهد کرد.