شهر شیراز، مرکز استان فارس، در حدود 900 کیلومتری جنوب تهران واقع شده است. این شهر باستانی ایران حتی در زمان ساخت شهر پارسه و تخت جمشید نیز وجود داشته است. همین واقعیت، دلیلی بر قدمت این شهر است. جاهای دیدنی شیراز، از جمله مجموعه تاریخی زندیه و حمام وکیل شیراز که بخشی از آن است، گواهی بر این ادعا هستند.
شیراز شهرت و اعتبار و اهمیت خود را در قرون پس از اسلام کسب نمود. کریم خان زند شیراز را به پایتختی خود انتخاب کرده بود. به فرمان او اطراف شهر باروئی کشیده شد و خندقی حفر گردید. در شهر ساختمان های تازه، بازارها و کاخ ها بنا شدند. از جمله مهم ترین بناها می توان به حمام وکیل اشاره کرد.
در دوره ی زندیه به دستور کریم خان، مجموعه زندیه ساخته شد. این مجموعه شامل بازار، مسجد، مدرسه و حمام وکیل است که در مرکز شهر شیراز قرار دارد. زمان ساخت این بنا به قرن هجدهم میلادی برمی گردد.
در معماری اکثر حمام های قدیمی ایران (از ابتدا تا زمان پهلوی) سه فضا وجود داشت. این فضاها عبارتند از: سربینه، میان در، و خزانه یا گرم خانه. این نوع حمام ها را اصطلاحا حمام خزینه ای (خزانه ای) می گویند. بعد از لوله کشی آب، حمام های خزانه ای جای خود را به حمام های نمره یا دوش دادند.
بیشتر حمام های قدیمی دارای سربینه یا رختکن هستند. در این میان، سربینه حمام وکیل شیراز منحصر به فرد است. در قسمت سربینه حمام وکیل، آیین واسونک خوانی با گویش زیبای محلی اجرا می شد. همین امر وجه تمایز سربینه حمام وکیل از دیگر حمام های قدیمی است.
در این محل، شخصی به نام استاد حمامی حضور داشت. افرادی که به حمام وارد می شدند، همه امانتی های خود را به استاد حمامی تحویل می دادند. جایگاه های مختلفی در قسمت سربینه دیده می شوند. افراد بر اساس موقعیت اجتماعی خود در هریک از این جایگاه ها قرار می گرفتند.
در گذشته اعتقاد بر آن بود که بهتر است بعد از حمام پای خود را در آب سرد فرو ببریم. به همین منظور، در جای جای سربینه حوض های آب سرد دیده می شوند. همچنین حوض بزرگی در مرکز آن قرار گرفته است.
علاوه بر این، در سربینه حمام وکیل شیراز شخصی به عنوان نقال حضور داشت. ایشان موارد سیاسی اتفاق افتاده را با صدای بلند برای مردم تشریح می کرد. علاوه بر آن، نقال داستان های ادبی و روایاتی را که به صورت نقاشی در سقف سربینه نقش بسته بودند، برای مردم تعریف می کرد.
به دلیل رطوبت زیاد، در حمام، سقف حمام وکیل شیراز به جای گچ، از آهک استفاده شده است. آهک هر قدر رطوبت بخورد، محکم تر می شود. این آهک بری ها دور تا دور سقف سربینه به کار رفته اند. روایات قرآنی، ادبی و اسطوره ای ایران در این آهک بری ها به نمایش در آمده اند.
تصاویر نقش بسته بر روی این آهک بری ها داستان های زیادی را روایت می کنند، داستان هایی از قبیل:
بین سربینه و خزانه، فضایی وجود دارد که میان در حمام نامیده می شود. در این قسمت، آیین حنابندان اجرا می شد. در مراسم عروسی هر یک از خانواده های داماد و عروس این قسمت از حمام را قرق می کردند. همچنین در قسمت میان در، به هنگام دنیا آمدن نوزاد و مراسم های دیگر، آیین های خاصی اجرا می شد.
هم اکنون در این قسمت از حمام وکیل شیراز مجسمه هایی قرار دارند که به هرکدام از آنها لباس محلی شیرازی ها پوشانده اند. این مجسمه ها به همراه وسایل حنابندان و صداهای بازسازی شده توسط میراث فرهنگی، نمایان گر آداب و رسومی هستند که مردم در گذشته در حمام ها اجرا می کردند.
بعد از عبور از میان در حمام از طریق یک راهرو به خزانه (گرم خانه) می رسیم. این راهرو برای تنظیم دمای بدن تعبیه شده است. خزانه محل استحمام است. در خزانه شخصی به نام دلاک حضور داشت که به مشتریان خدمات رسانی می کرد. از کارهای دلاک در داخل گرم خانه، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
امروز که خانه های مردم دارای حمام شده، این کاربری از میان برداشته شده است. مردم دیگر به حمام های بیرون نمی روند، و بسیاری از آن آداب و رسوم قدیمی رنگ باخته اند. حمام وکیل شیراز نیز تبدیل به یک موزه شده است.
شهر شیراز از شهرهای بسیار زیباست که ۳۰۰۰ اثر ثبت شده در فهرست میراث ملی دارد. اگر با خرید تورهای داخلی از آژانس های تورگردان ایران گذرتان به این شهر افتاد، بازدید از مجموعه وکیل، به ویژه حمام وکیل شیراز را فراموش نکنید.
همچنین، “دستی بر ایران” توصیه می کند که پیش از سفر، با جاذبه های گردشگری شیراز آشنا شوید تا مکان های مورد علاقه تان را از پیش پیدا کنید و از آنها بازدید نمایید.
موزه گرمابه وکیل در شهر شیراز به نشانی خیابان لطفعلی خان زند، خیابان طالقانی، ضلع غربی بازار وکیل قرار گرفته است. موقعیت مکانی این بنا را در نقشه زیر می‌بینید:
برای دریافت پاسخ سایر پرسش‌هایتان، از طریق بخش دیدگاه‌های همین پست با ما در ارتباط باشید. ما در کوتاه‌ترین زمان به شما پاسخ خواهیم داد.
حمام وکیل شیراز چند سال قدمت دارد؟
این حمام تاریخی حدود ۲۵۰ سال قدمت دارد و یادگاری از دوره زندیه و حکومت کریمخان است.
کارکرد امروزی حمام وکیل چیست؟
حمام یا گرمابه وکیل شیراز سال‌هاست به موزه مردم‌شناسی تبدیل شده تا آداب‌ورسوم مردم و شکل و شمایل گرمابه‌های قدیم ایران را به نمایش بگذارد.
گرمایش حمام وکیل شیراز چگونه تأمین می‌شد؟
برای گرم‌کردن این حمام، دالان‌های باریکی در زیر سنگ‌فرش کف حمام تعبیه کرده بودند تا بخار و گرما را به همه قسمت‌های حمام منتقل کند. در بخش جنوبی حمام خزینه قرار دارد که در آن، دو دیگ مسی آب حمام را گرم می‌کردند. در زیر دیگ مسی اتاقکی هست برای افروختن هیزم که به راهروهای زیرزمینی راه دارد. مجموعه دالان‌ها، اتاقک و ظرف مسی زیر خزینه را تون، گلخن یا تیون می‌گویند.
مشاور عالی وزیر و رئیس مرکز بین‌الملل وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، در سخنرانی خود در اجلاس وزرای گردشگری کشورهای عضو سازمان همکاری‌های گردشگری، با تأکید بر بحران معنوی مدرنیته غربی و ظرفیت نجات‌بخش مشرق‌زمین، گردشگری را پلی تمدنی برای گفت‌وگوی ملت‌ها، احیای اعتماد جهانی و شکستن انحصار روایت‌ها توصیف کرد.
مشاور عالی وزیر و رئیس مرکز بین‌الملل وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، در دیدار با گائو ژینگ، معاون وزیر فرهنگ چین، با تأکید بر اشتراکات تمدنی ایران و چین، گفت: در قرن فرهنگ، ملل صاحب تمدن نقش‌آفرین‌اند و ایران و چین می‌توانند ستون‌های اصلی نظم فرهنگی آسیامحور آینده باشند.
مشاور عالی وزیر و رئیس مرکز بین‌الملل وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، با هدف حضور در اجلاس وزرای گردشگری و فرهنگ سازمان همکاری شانگهای، وارد شهر چینگدائو در جمهوری خلق چین شد؛ حضوری که نماد کنشگری فعال جمهوری اسلامی ایران در عرصه دیپلماسی تمدنی و فرهنگی در شرق آسیاست.
دریاچه ارواح نوشهر همانند اسمش منظره‌ای ترسناک و در عین‌حال تماشایی دارد؛ منظره‌ای از درختان پوسیده‌ی مَمرَز و توسکا که سر از آب بیرون آورده‌اند و درختان سربه‌فلک کشیده‌‌ای که در فضای مه‌آلود اطراف دریاچه واقع شده‌اند. اهالی اطراف این دریاچه به دلیل فراوانی درختان ممرز آن، نامش را دریاچه ممرز گذاشته‌اند. عمر این دریاچه حدود 2.5 میلیون سال است و پوسیدگی درختان اطراف و داخل آن امری طبیعی است.
Δ