در پهنه گسترده ایران زمین، مردمان مناطق گرم‌وخشک با اتکا به دانش بومی و تجربه زیست چندین هزار ساله، شیوه‌هایی منحصربه‌فرد برای مقابله با گرمای طاقت فرسا ابداع کرده‌اند. در این میان، بادگیر کرمانی نه تنها یکی از شاخص‌ترین عناصر معماری اقلیمی در استان کرمان است، بلکه نمونه‌ای برجسته از سازگاری خلاقانه با طبیعت محسوب میشود. این بادگیرها با ظاهری خاص، عملکردی هوشمندانه و پیوند با سنت‌های بومی، هم نمادی از هنر معماری‌اند و هم سازه‌هایی کاربردی در جهت تامین آسایش زیستی ساکنان کویر. در ادامه مزایا و طرز کار آن را نیز بررسی می‌کنیم.
بادگیر سازه‌ای عمودی است که در بالاترین بخش ساختمان‌ها، به ویژه در نواحی گرم‌وخشک، ساخته میشود تا هوای خنک را به درون فضاهای داخلی هدایت کند. این سازه از دیرباز در معماری ایرانی و به ویژه در استان‌هایی چون یزد، کرمان، اصفهان، سیستان و هرمزگان رواج داشته است.
اما در میان این استان‌ها، کرمان با اقلیم خشک و دمای بالای تابستان، نیازمند نمونه‌هایی خاص‌تر از این سازه بوده است. بادگیر کرمانی با ویژگی‌های منحصربه‌فردش، از نظر فرم، مصالح، و عملکرد با دیگر گونه‌های بادگیر تفاوت دارد.
آنچه بادگیر کرمانی را از دیگر انواع آن متمایز می‌سازد، ترکیبی از طراحی عملکردی و ساختار بصری خاص است. این ویژگی‌ها به‌گونه‌ای در هم تنیده‌اند که معماری آن هم کاربردی و هم زیباشناسانه جلوه می‌کند.
بادگیرهای کرمانی معمولا دارای چندین دهانه در جهات مختلف‌اند تا از هر سوی ممکن نسیم را جذب کنند. به سبب کم بودن جریان های بادی در برخی فصل‌ها، این بادگیرها اغلب با ارتفاعی بلندتر از معمول ساخته می‌شوند تا به لایه‌های بالاتر هوا دسترسی داشته باشند.
بادگیر کرمانی عمدتا با استفاده از خشت، گل، آجر و گچ ساخته میشود؛ موادی که نه تنها با اقلیم منطقه سازگارند، بلکه در حفظ دمای داخلی و تهویه موثر فضا نقش ایفا می‌کنند.
یکی از ویژگی‌های کلیدی بادگیرهای کرمان، ارتباط آنها با سرداب‌های زیرزمینی است. باد پس از ورود از دهانه‌ی بادگیر، از طریق کانال‌هایی به بخش‌های پایین‌تر ساختمان هدایت میشود و با گذر از مسیرهای خنک، به گردش درمی‌آید.
برخلاف بادگیرهای تزئینیِ برخی مناطق، بادگیر کرمانی غالبا ظاهری ساده و فاقد گچ‌بری‌های سنگین دارد. این سادگی نه به معنای کم ارزشی، بلکه حاکی از تمرکز معماران بر عملکرد موثر سازه است.
بادگیر کرمانی نمونه‌ای از سیستم‌های تهویه مطبوع سنتی است که همانند سایر بادگیرهای سنتی ایران بر اساس اصول فیزیکی جریان هوا، اختلاف دما و فشار کار می‌کند. به بیان ساده، این سازه با بهره‌گیری از اختلاف دمای بین بیرون و داخل، و اختلاف فشار ناشی از ارتفاع، جریان هوا را به طور طبیعی به گردش در می‌آورد.
طرز کار اغلب بادگیرها به این شکل است که:
امروزه انواع سیستم تهویه مطبوع مدرن نیز بر اساس همین اصول ساخته می‌شوند.
در میان بادگیرهای استان کرمان، یکی از منحصربه‌فردترین نمونه‌ها بادگیر چپقی سیرجان است و از نظر فرم، با هیچ یک از انواع شناخته شده دیگر قابل مقایسه نیست.
دهانه‌های خمیده‌ی این بادگیر که همانند لوله‌های چپق (پیپ سنتی ایرانی) طراحی شده‌اند، دلیل این نام‌گذاری‌اند. این ساختار غیر عمودی، در ظاهر حالتی فانتزی و در باطن طراحی‌ای کاملا مهندسی شده دارد.
این بادگیر، یکی از معدود نمونه‌های به‌جای‌مانده از معماری سنتی سیرجان کرمان است که در فهرست آثار ملی نیز ثبت شده، اما متاسفانه آن‌گونه که باید شناخته‌شده و محافظت‌شده نیست. توجه به آن می‌تواند زمینه‌ساز توسعه گردشگری معماری در منطقه باشد.
بادگیر کرمانی چه در فرم سنتی و چه در نوع خاصی چون بادگیر چپقی، مزایای گوناگونی دارد:
با افزایش بحران‌های زیست‌محیطی و نیاز به معماری پایدار، توجه دوباره به بادگیرها ضرورتی انکار ناپذیر است. بادگیر کرمانی الگویی است از پیوند انسان با طبیعت، طراحی هوشمند و سادگی زیبا. در دنیای پرهیاهوی امروز، این سازه سنتی می تواند الهام بخش معماران معاصر برای خلق فضاهایی خنک، آرام و هماهنگ با محیط زیست باشد.
روستای ماخونیک از جاهای دیدنی بیرجند و از جمله روستاهای دورافتاده در یکی از مناطق کوهستانی استان خراسان جنوبی است که بیشتر مردم آنجا قد کوتاهی دارند. خانههای افراد این روستا کوچک و کم ارتفاع است. قوت غالب آنان تا قبل از سال 1370 خورشیدی، بیشتر محدود به چغندر و شلغم بود. آداب و رسوم آنها مثل تماشا نکردن تلویزیون، نکشیدن سیگار ، مهاجرت نکردن به شهر و مراجعه به ریش سفید برای حل اختلافاتشان نیز درخور توجه است.
سفر به مشهد همیشه برای زائران امام رضا(ع) جذابیت زیاد و حال و هوای دیگری دارد؛ اما اگر این سفر با قطار انجام شود، راحتتر و لذتبخشتر خواهد بود. مسیر ریلی تهران تا مشهد یکی از پررفتوآمدترین خطوط راهآهن کشور است که روزانه میزبان تعداد زیادی قطار مسافربری است.
محبوبیت سفر به کیش در سالهای اخیر بهشدت افزایش یافته و بخش زیادی از این محبوبیت به این علت است که این جزیره از نظر تفریحات و جاذبهها، توانسته بهخوبی پاسخگوی تمام سلایق باشد.
استاندار گیلان در دیدار با سفیر جدید جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان، با اشاره به جایگاه راهبردی مرز آستارا در کریدور بینالمللی شمال–جنوب، خواستار تسریع در توسعه زیرساختهای این مرز برای ارتقای تعاملات تجاری و ترانزیتی بین دو کشور شد.
Δ