محور فرهنگی اورامانات، یکی از جاهای دیدنی سنندج برای گردشگری و جلوه‌ای بی‌نظیر از پیوندِ طبیعت و فرهنگ در غرب ایران است. این منطقه در سال ۱۴۰۰ در فهرست آثار ایران در یونسکو ثبت شد و ستایش جهانی را به خود جلب کرد.
این منطقه نه فقط به‌خاطر مناظر چشم‌نواز کوهستانی، رودهای خروشان سیروان و لیله و دشت‌های پیج‌و‌خم، بلکه به‌واسطه معماری خشکه‌چین پلکانی و خانه‌هایی که گویی رو به آسمان پله‌پله قد کشیده‌اند، دل هر گردشگری را تسخیر می‌کند. اورامانات با زیبایی‌هایی که در هر گوشه‌اش داستانی از مردمان ساده، مهربان و پیوندشان با طبیعت را بازگو می‌کند، به‌راستی یک محور فرهنگی بی‌همتا در ایران است.
وقتی پا در این منطقه می‌گذاری، حس می‌کنی وارد دنیایی شده‌ای که تاریخ، اساطیر و زندگی امروز در هم آمیخته‌اند؛ جایی که آتشکده‌های زرتشتی با هویت کهن آن در هم آمیخته است و جشن دلنشین پیر شالیار، روایتگر فرهنگ قوم است. اورامانات مسیری است به سوی کشف جلوه‌های ناب یک سرزمین اهورایی، جایی که بام هر خانه، حیاط خانه دیگر است و هر سنگ و چوب آن، ندای دل تاریخ را بازگو می‌کند.
با «دستی بر ایران» همراه شوید تا با دیدنی‌ها، نقشه و عکس‌های محور فرهنگی اورامانات سفری به عمق این سرزمین استثنایی داشته باشید و رازهای نهفته‌اش را کشف کنید.
اورامانات شعری است که طبیعت و انسان با هم سروده‌اند. -هه‌ژار موکریانی
اورامانات شعری است که طبیعت و انسان با هم سروده‌اند.
-هه‌ژار موکریانی
کهن‌ترین آثار سکونت انسان در بررسی‌ها و کاوش‌های باستان‌شناسی این منطقه مربوط به دوران پارینه سنگی است. مطابق اسناد باستان شناسانی، قدمت این منطقه بیش از چهل هزار سال است.
آثاری از سکونت انسان در عصر آهن در این منطقه یافت شده است. این آثار شامل چند سکونتگاه و یک گور بزرگ سنگی است که حدود سه هزار سال قدمت دارد. همچنین این آثار نشان دهنده وجود هماهنگی معماری اورامانات و تطابق مردمان آن با طبیعت از گذشته تاکنون است.
منظر یا محور فرهنگی اورامانات به لحاظ معماری کاملاً با کوهستان پیرامونش انطباق یافته و متکی بر ساخت و ساز با استفاده از سنگ و بصورت خشکه چین است. خانه‌ها در روستاهای منطقه با توجه به شیب تند دامنه‌های صخره‌ای به صورت پلکانی ساخته شده اند. همچنین خانه‌ها در اکثر موارد در دو طبقه ساخته شده و بر اساس معیشت فضاهای خانه‌ها با یکدیگر متفاوت است.
معماری پلکانی روستا و خانه‌های دیدنی آن، روستا را به شکل هرم گونه درآورده است که در راس این هرم قلعه‌ای باستانی قرار دارد. در بسیاری از موارد طبقه همکف به محل نگهداری گله و انبار اختصاص دارد. فضای اصلی مسکونی در طبقه بالاتر واقع است و از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شود. علت این امر اهمیت دام در این منطقه و سرمای شدید هوا در زمستان است.
بافت های مسکونی اطراف چشمه‌های پرآب شکل گرفته است. ساختمان ها در امتداد شیب کوه و رو به آفتاب جنوب ساخته شده اند تا بیشترین میزان جذب گرمای خورشید را داشته باشند.
نوع تعامل هورامی ها (مردم اورامانات) با جهان نشان می دهد که هورامیان در محور فرهنگی اورامانات نه تنها با طبیعت در ستیزه نیستند، بلکه با آن سازگار شده اند. چرا که هورامیان خانه اولشان طبیعت است. این مردمان با مکاشفه در کوه و دره به فهم عمیقی از طبیعت اطرافشان رسیده اند. فهمی که سبب کشف آن حقیقتی شده است که این طبیعت از آن خبر می دهد. نامهایی که هورامیان به چشم اندازها داده اند، نشانه ارزشی است که طبیعت در نظر آن ها دارد.
پوشاک کردی آمیزه‌ای از رنگ و نقش است. لباس مردم اورامانات نیز کردی است. استفاده از رنگ‌های شاد، نقوش گیاهی و حیوانی و عناصر طبیعت یکی از مهمترین ویژگی‌های پوشش مردم اورامانات می باشد.
همچنین به دلیل زندگی در منطقه کوهستانی و برخورداری از طبیعت بکر، اکثر در پوشاک خود از رنگ‌های گرم همچون قرمز و لاکی استفاده کرده‌اند. رنگ های لباس ها از گیاهان منطقه تهیه می شود. پیشینه لباس های کردی به دوره مادها و ایران باستان بازمی‌گردد و نشانگر تطابق هورامی ها با طبیعت است.
از سوی دیگر مراسم خاص و آداب و رسوم خاص نشانگر اهمیت این منطقه از دوره‌های گذشته است. در این آداب و رسوم، ریشه‌هایی از باورهای زرتشتی و باستانی دیده می‌شود. این آداب نشان از قدمت تاریخی اورامان و ماندن رسوم خاص باستانی این منطقه در اذهان تاریخی مردم دارد. برخی نیز این مراسم را مربوط به آداب باستانی مردم می‌دانند که بعدها با اعتقادات اسلامی گره خورده و التقاط پیدا کرده است.
مقبره پیر شالیار که از مریدان عبدالقادر گیلانی بوده است، در انتهای جاده آسفالته اورامان قرار دارد. مراسم این مقبره شامل ذبح دام قربانی، دف زنی، نوعی رقص، خوردن آش، و شب‌نشینی و خواندن شعر و دعا است.
زبان مردم اورامان کُردی است. کردی دارای چند زیر شاخه است که هریک تفاوتی با دیگری دارد. زبان شناسان، زبان کردی را از زیرشاخه های زبان پارتی اشکانی می‌دانند.
ادبیات کرد مملو از موضوعات و قصیده هایی در شرح حماسه ها و حکایات و اساطیر ملی است. با تأمل در اشعار هورامیان در می یابیم گفتن از هورامان همواره با توصیف طبیعت همراه است. این اشعار نسبت تفکر هورامی را با طبیعت و تطابق آنان با طبیعت پیرامون شان را نشان می دهد.
ابتدا به معرفی آثار مشابه با اورامانات در ایران می پردازیم:
این روستا در شهر نیشابور و در کنار آبشار واقع شده است. بستر روستای پلکانی بر روی رشته کوه‌های بینالود واقع شده است.
این روستا در آذربایجان شرقی واقع شده است. محل قرار گیری آن در حاشیه سواحل ارس و در دل کوه‌های سر به فلک کشیده است. قدمت این روستا به زمان شاه طهماسب صفوی برمی‌گردد. تولید ابریشم در این روستا از قدیم رونق بسیاری داشته و گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب کرده است.
خانه های این روستا سنگ‌چین هستند. این روستا در ۴۵ کیلومتری شهر کامیاران استان کردستان و ابتدای اورامانات است. قدمت روستا به پیش از اسلام بر میگردد. تابستان گرم و معتدل پالنگان، قلعه زیبا و تاریخی آن و چشمه‌های دائمی آب معدنی و آبشارهای پلکانی این روستا از جاذبه‌های گردشگری به حساب می‌آید. هیچ وسیله نقلیه‌ای اجازه ورود به روستا را ندارد.
این روستا در دامنه کوه‌های بینالود و در نزدیکی شهر مشهد قرار گرفته است. همچنین قدمت آن به دوران قبل از اسلام بر می گردد.
این روستای پلکانی در خراسان شمالی از توابع شهرستان بجنورد واقع شده است. همچنین حدود هشت قرن قدمت دارد.
این روستا در دل دامنه‌های کوه در منطقه اورامانات قرار گرفته است. روستایی پلکانی، پر پیچ و خم با خیابان‌های نیم دایره‌ای و ساختمان‌های رو به دره و رودخانه سیروان که این روستا را به یکی از شگفت انگیز ترین روستاهای ایران تبدیل کرده است.
کوچه‌های پیچ در پیچ، بافت قدیمی خانه‌ها و شیب کوچه به کوچه از ویژگی های این روستا است. روستای پلکانی رویین در نزدیکی بجنورد قرار دارد. این روستا به روستای شکوفه‌های سیب شهرت دارد.
این روستا در چهارمحال و بختیاری و در نزدیکی شهرکرد واقع شده است.
این روستا در آذربایجان شرقی در دل کوه واقع شده است. این روستا که مشابه هورامان می باشد، عنوان بزرگ‌ترین روستای پلکانی ایران را دارد. همچنین قدمت آن به ۸۰۰ سال قبل باز می گردد.
در اینجا به معرفی آثاری می پردازیم که در خارج از ایران و مشابه هورامانات هستند:
مانارولا (در زبان محلی مانائا)، یکی از شهرهای Riomaggiore در ایالت «لا اسپیزا» در شمال ایتالیا است. این منطقه به پیاده روی دسته‌جمعی با عنوان «پیاده روی عاشقانه» و پیاده روی روی تپه‌ها و تاکستان‌های بالای شهر معروف است.
این روستا بر روی تپه های شیب دار و برفراز صخره های مشرف به دریای مدیترانه بنا شده است. خودروها اجازه رفت و آمد در بخش های قدیمی شهر را ندارند.
روستا بر روی جداره کوه واقع شده است. همچنین به دو بخش شهر جدید و شهر قدیم تقسیم می شود که با یک تونل به هم متصل می شوند و عملا پیاده ها از آن عبور می کنند.
این شهر بر فراز صخره ای قرار گرفته که گویی هر آن به داخل اقیانوس سقوط خواهد کرد. اطراف آن تاکستان هایی است که باعث می شود منظره ای خیره کننده از مدیترانه را ببینید. برخی بناهای این شهر در قرن ۱۶ بنا شده است.
این شهر در ایتالیا و روی سطوح شیب دار تند بنا شده است. این شهر بابت ساختمان های تاریخی و صد البته نوشیدنی های محلی اش معروف است.
منظر یا محور فرهنگی اورامانا که در فهرست آثار ایران در یونسکو قرار گرفته است و تطابق مردمان آن با طبیعت و همچنین نمونه های مشابه دیگر آنها در ایران، نشانگر قدمت، تاریخ و سبک سازگاری انسان با طبیعت پیرامون خود می باشد. این موردها پتانسیل بالایی برای بوم گردی در ایران دارند. البته برای نیل به گردشگری پایدار و حصول اطمینان از محافظت این سرمایه های با ارزش، باید منشور گردشگری مسئولانه را در خلال سفر به این مناطق مد نظر قرار داد.
آورومان یا هاورامان، منطقه ای کوهستانی است که در استان‌های کردستان و کرمانشاه در غرب ایران و در شمال شرق اقلیم کردستان عراق واقع شده است. بخش اصلی منطقه هورامان در ایران واقع شده است که مشتمل بر دو ناحیه است:
اگر پاسخ پرسش خود را در اینجا پیدا نکردید، در بخش دیدگاه‌های زیر این پست برای ما کامنت بگذارید و سوال‌تان را بپرسید. ما حتما به آن پاسخ خواهیم داد.
دلیل شهرت منطقه اورامان در چیست؟
چرا اورامان را روستای «هزار ماسوله» می‌نامند؟
دلیل این نامگذاری، معماری پلکانی و هرمی شکل این روستاست. در واقع خانه‌ها در شیب کوه و در تعامل با طبیعت به این شکل ساخته شده‌اند و حیاط هر خانه سقف خانه دیگری است. در راس این هرم نیز یک قلعه قدیمی وجود دارد.
قدیمی‌ترین سند کشف شده از اورامان به چه دوره‌ای برمی‌گردد؟
در سال 1305 در غاری در روستای پالنگان، خمره‌ای کشف شد که در میان آن نوشته‌ای به خط یونانی وجود داشت. این نوشته که اکنون به «بنچاق اورامان» شهرت دارد، قدیمی‌ترین سند کشف شده در کل اورامان است که قدمت این منطقه را به اثبات می‌رساند.
شهر تاریخی یزد، نگینی کمنظیر در دل کویر ایران، جایی است که تاریخ و فرهنگ ایران به هم گره خورده است. این شهر خشتی با معماری بدیع و بادگیرهای افسانهایاش، نه تنها یکی از منحصر به فردترین میراثهای جهانی ایران در یونسکو به شمار میرود، بلکه نمادی از هنر زیستن در هماهنگی با طبیعت خشک و سخت است.
راه آهن سراسری ایران، میراثی صنعتی و ملی است که قدمتی بیش از یک قرن دارد و نقشی مهم در توسعه کشور ایفا کرده است. از آغاز ساخت این شبکه ریلی در سال ۱۳۰۵ خورشیدی، با تلاشهای گسترده و فراز و نشیبهای بسیار، امروز بیش از ۱۴۰۰۰ کیلومتر مسیر استاندارد ریلی، ایران را به دو ساحل خلیج فارس و دریای خزر متصل کرده است. این شاهکار مهندسی نه تنها راه حمل و نقل کالا و مسافر را هموار ساخته، بلکه نمادی از پیشرفت صنعتی و اتحاد ملی محسوب می‌شود.
باستانشناسان در کشفی بیسابقه، آرامگاه نخستین فرمانروای شهر باستانی مایای کاراکول در مکزیک را شناسایی کردند، آرامگاهی که نهتنها پرده از هویت بنیانگذار این دودمان برمیدارد، بلکه پیوندهای ناشناخته فرهنگی میان کاراکول و تمدنهای دوردست را نیز آشکار میسازد. این کشف پس از چهار دهه کاوش‌های میدانی، نقطه عطفی در درک ساختار قدرت و مناسک سلطنتی مایا بهشمار میرود.
دکتر صالحیامیری وزیر میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی در دومین روز از سفر خود به استان گلستان، با همراهی دکتر علیاصغر طهماسبی استاندار گلستان با آیتالله سیدکاظم نورمفیدی، نماینده ولیفقیه در استان گلستان و امامجمعه گرگان دیدار کرد. در ادامه دومین روز از سفر، بازدید از خانه صنایعدستی رزاس در شهرستان گرگان، بازدید از پل تاریخی شهرستان آققلا، بازدید از بازارچه صنایعدستی و دیوار تمیشه شهرستان کردکوی، بازدید از گمرک تاریخی و ساحل شهرستان بندرگز، بازدیداز جزیره آشوراده و قلعه تاریخی روسها شهرستان بندرترکمن و بازدید از عملیات اجرایی نخستین پایگاه اطلاعرسانی دیوار بزرگ گرگان در شهرستان گمیشان بازدید کرد.
Δ