بررسی آمارهای رسمی منتشرشده از سوی نهادهای ذی‌ربط نشان می‌دهد که در ماه‌های نخست سال ۱۴۰۳، روند سفرهای خارجی شهروندان ایرانی با شتابی بیش از گذشته ادامه یافته و به سطحی بی‌سابقه رسیده است. هم‌زمان، جریان ورود گردشگران خارجی نیز رو به رشد بوده، اما همچنان با ظرفیت‌های خالی و استفاده‌نشده در صنعت گردشگری داخلی مواجه هستیم.
اسدالله حقانی، کارشناس حوزه گردشگری بین‌الملل در یادداشتی نوشت: تمایل فزاینده به سفرهای برون‌مرزی در میان ایرانیان، اگرچه بازتابی از تغییر الگوی مصرف فرهنگی جامعه است، اما به‌زعم بسیاری از کارشناسان، اگر با برنامه‌ریزی همراه نباشد، می‌تواند به تضعیف زیرساخت‌های گردشگری داخلی بینجامد. در چنین شرایطی، دستیابی به توازن میان خروج و ورود گردشگر، به‌ویژه با هدف حفظ پایداری اقتصادی صنعت گردشگری کشور، ضرورتی انکارناپذیر به نظر می‌رسد.
بر پایه گزارش‌ها، در نیمه نخست سال جاری، بیش از ۱۴ میلیون سفر خارجی توسط ایرانیان ثبت شده است، آماری که افزایشی حدود ۴۰ درصدی نسبت به سال گذشته را نشان می‌دهد. ترکیه، عراق، امارات، کانادا و گرجستان همچنان در صدر مقاصد پرطرفدار قرار دارند. به‌عنوان نمونه، تنها در ترکیه طی یازده ماهه منتهی به اسفند ۱۴۰۲، بیش از سه میلیون ایرانی حضور یافته‌اند و برآوردها حاکی از آن است که گردشگران ایرانی به‌طور میانگین بیش از ۸۰۰ دلار در هر سفر هزینه کرده‌اند.
در مقابل، ورود گردشگران خارجی به ایران نیز رشدی قابل‌توجه داشته است. بر اساس داده‌های رسمی، در شش‌ماهه اول ۱۴۰۳، نزدیک به ۴.۱ میلیون گردشگر خارجی وارد کشور شده‌اند که نسبت به مدت مشابه سال قبل، رشدی ۲۴ درصدی داشته است. آمارهای بین‌المللی نیز این روند را تأیید می‌کند. سازمان جهانی گردشگری اعلام کرده که ایران در سال ۲۰۲۳ با جذب حدود شش میلیون گردشگر خارجی، جایگاه بهتری را در میان مقاصد گردشگری منطقه به‌دست آورده است.
بخش عمده‌ای از این گردشگران از کشورهای همسایه وارد ایران شده‌اند. عراق با سهمی بالغ بر ۵۴ درصد، افغانستان با ۲۳ درصد و ترکیه با ۱۰ درصد در صدر کشورهای مبدأ قرار دارند. همچنین در سه ماهه نخست سال جاری، ورود گردشگران خارجی به ایران نسبت به سال گذشته رشد ۳۶ درصدی داشته است. این رشد، تا حد زیادی، مرهون افزایش پروازهای بین‌المللی، گسترش اقدامات تبلیغاتی و نیز سیاست‌هایی مانند اعطای ویزای گروهی به اتباع برخی کشورهاست.
با این حال، همچنان شکاف میان ظرفیت‌های بالقوه و بهره‌برداری بالفعل از آن‌ها محسوس است. نهادهای دولتی و بازیگران بخش خصوصی، در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند با تدوین مدل‌هایی چون «تورهای ترکیبی ورود–خروج»، زمینه‌ای برای پیوند میان دو جریان سفر فراهم کنند. این مدل‌ها می‌توانند به جذب دوباره گردشگران ایرانی به سفرهای داخلی پس از بازگشت از سفر خارجی کمک کنند و از سوی دیگر، موجب توزیع عادلانه‌تر منابع گردشگری در کشور شوند.
در این میان، شرکت‌هایی نظیر نیلگام که در زمینه تسهیل و ساماندهی فرآیند اعزام گردشگران ایرانی به خارج از کشور فعالیت دارند، نقش چشم‌گیری در مدیریت جریان خروج ایفا کرده‌اند. با خدماتی نظیر اخذ ویزا، طراحی بسته‌های سفر و مشاوره مقصد، این شرکت‌ها توانسته‌اند پاسخ‌گوی بخشی از نیازهای جامعه سفر باشند. اما کارشناسان بر این باورند که چنین ظرفیت‌هایی، اگر با سیاست‌گذاری درست همراه شود، می‌توانند به عاملی در جهت بازتوزیع منابع و تقویت گردشگری بازگشتی نیز بدل شوند.
نکته نگران‌کننده اما در کاهش سهم سفرهای داخلی نمود دارد، به‌گونه‌ای که بر اساس آمارهای رسمی، نسبت خانوارهای ایرانی دارای حداقل یک سفر در فصل بهار، از ۵۷ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۵۲ درصد در بهار ۱۴۰۳ کاهش یافته است. این روند، در صورت تداوم، می‌تواند به رکود بخش‌هایی از زنجیره گردشگری داخلی بیانجامد.
در مجموع، صنعت گردشگری ایران در مقطع حساسی از تاریخ خود قرار دارد. از یک‌سو، افزایش میل به تجربه سفرهای خارجی فرصتی برای تعامل فرهنگی و اقتصادی با دنیاست، و از سوی دیگر، رشد ورود گردشگران خارجی می‌تواند به بازیابی جایگاه ایران در بازارهای بین‌المللی منجر شود. اما این دو جریان، نیازمند توازن، نگاه کلان و تدوین سیاست‌هایی مبتنی بر پایداری هستند.
در چنین چشم‌اندازی، طراحی بسته‌های جامع، حمایت از فعالان بخش خصوصی، تسهیل‌گری در اعزام و بازگرداندن گردشگران، و همچنین سرمایه‌گذاری بر زیرساخت‌های داخلی، می‌تواند به شکل‌گیری یک مدل گردشگری متعادل، هوشمند و درون‌زا بینجامد، مدلی که در آن، درهای ورود به همان اندازه که درهای خروج باز است، گشوده و آماده میزبانی باشد.
انتهای پیام/
شهر تاریخی یزد، نگینی کم‌نظیر در دل کویر ایران، جایی است که تاریخ و فرهنگ ایران به هم گره خورده است. این شهر خشتی با معماری بدیع و بادگیرهای افسانه‌ای‌اش، نه تنها یکی از منحصر به فردترین میراث‌های جهانی ایران در یونسکو به شمار می‌رود، بلکه نمادی از هنر زیستن در هماهنگی با طبیعت خشک و سخت است.
راه آهن سراسری ایران، میراثی صنعتی و ملی است که قدمتی بیش از یک قرن دارد و نقشی مهم در توسعه کشور ایفا کرده است. از آغاز ساخت این شبکه ریلی در سال ۱۳۰۵ خورشیدی، با تلاش‌های گسترده و فراز و نشیب‌های بسیار، امروز بیش از ۱۴۰۰۰ کیلومتر مسیر استاندارد ریلی، ایران را به دو ساحل خلیج فارس و دریای خزر متصل کرده است. این شاهکار مهندسی نه تنها راه حمل و نقل کالا و مسافر را هموار ساخته، بلکه نمادی از پیشرفت صنعتی و اتحاد ملی محسوب می‌شود.
محور فرهنگی اورامانات، یکی از جاهای دیدنی سنندج برای گردشگری و جلوه‌ای بی‌نظیر از پیوندِ طبیعت و فرهنگ در غرب ایران است. این منطقه در سال ۱۴۰۰ در فهرست آثار ایران در یونسکو ثبت شد و ستایش جهانی را به خود جلب کرد.
باستان‌شناسان در کشفی بی‌سابقه، آرامگاه نخستین فرمانروای شهر باستانی مایای کاراکول در مکزیک را شناسایی کردند، آرامگاهی که نه‌تنها پرده از هویت بنیان‌گذار این دودمان برمی‌دارد، بلکه پیوندهای ناشناخته فرهنگی میان کاراکول و تمدن‌های دوردست را نیز آشکار می‌سازد. این کشف پس از چهار دهه کاوش‌های میدانی، نقطه عطفی در درک ساختار قدرت و مناسک سلطنتی مایا به‌شمار می‌رود.
Δ