نگرانی درباره آسیب به میراث فرهنگی ایران در برابر تجاوز اسرائیل

به گزارش خبرگزاری مهر، مصطفی پورعلی، کارشناس میراث فرهنگی در یادداشتی که آن را در اختیار خبرگزاری مهر قرار داد نوشت: حمایت از میراث فرهنگی به ویژه میراث جهانی در زمان مخاصمات مسلحانه بسیار حائز اهمیت است، به استناد بند ۹ ماده ۸ اساسنامه دادگاه بین المللی لاهه و به موجب مفاد کنوانسیون ۱۹۵۴ یونسکو و پروتکل‌های الحاقی این کنوانسیون، در زمان مخاصمات مسلحانه، هدایت حمله علیه ساختمان‌ها و بناهای تاریخی جنایت جنگی است.

از جمله مهمترین اماکن شاخص و تحت حمایت این اسناد حقوقی بین المللی میراث جهانی ثبت شده در یونسکو است. برای مثال در سال ۲۰۱۶؛ دادگاه بین المللی لاهه عاملان تخریب مقبره‌های اسلامی تیمبوکتو، واقع در مالی، که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده را جنایتکار جنگی محسوب کرد و عامل اصلی این تخریب به حبس محکوم شد.

در پی حمله وحشیانه رژیم صهیونیستی به تهران و دیگر مناطق ایران یادآوری این نکته که بیش از ۱۰۰ پهنه کلان _ مساحت تاریخی و طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند حائز اهمیت است؛ هرچند سردمداران رژیم صهیونیستی پیشتر نیز در دادگاه بین المللی لاهه محکوم شده‌اند، با این حال، توجه به بیش از ۱۰۰ پهنه ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو و آثار شاخصی نظیر راه آهن تهران، کاخ گلستان و کاروانسرای سنگی رباط کریم برای حمایت از این آثار مهم است.

ضمن آنکه آثار شاخص دیگری نظیر خیابان ولی عصر تهران، مجموعه زنجیره‌ای از تعداد قابل توجهی از میراث معماری مدرن تهران همچون میدان آزادی و دانشگاه تهران نیز در فهرست موقت یونسکو به ثبت رسیده‌اند.

توجه به این مهم از این بابت بایسته است که طی سال‌های اخیر جایگاه میراث جهانی در این خصوص در اهمیت بالاتری قرار گرفته است. برای مثال در اجلاس سال گذشته کمیته میراث جهانی یونسکو، دولت فلسطین برای مقابله حقوقی با حملات اسرائیل به غزه یک سایت تاریخی که مربوط به تاریخ مسیحیت است را با اجماع به ثبت جهانی رساند؛ هر چند لازم بود آثار بیشتری به ویژه از تاریخ اسلام در منطقه غزه به ثبت جهانی برسد و این البته کم کاری دولت فلسطین و یونسکو است ولی به هر حال اهمیت ثبت آثار جهانی از منظر حقوق بین الملل در زمان مخاصمات بین المللی را نشان می‌دهد.

مثال دیگر در همین راستا؛ تصویب نامه کمیته میراث جهانی یونسکو علیه روسیه بخاطر حمله به بخش‌هایی از شهر ادسا در اکراین بوده است، جالب توجه است که شهر تاریخی ادسا خارج از برنامه عادی کمیته میراث جهانی و در کوران جنگ روسیه و اکراین و در جلسه فوق العاده به ثبت جهانی رسیده بود و در همین اجلاس پیش روی کمیته میراث جهانی یونسکو (اجلاس تیرماه ۱۴۰۴) مجدداً حمایت از این شهر تاریخی در دستور کار کمیته میراث جهانی یونسکو قرار دارد.

با اذعان به اینکه در زمانه جنگ، عموماً جنایتکاران جنگی به ویژه رژیم صهیونیستی نشان داده‌اند که به هیچ عنوان به احکام و اسناد بین المللی احترام نمی‌گذارند با این حال تبیین و مستندسازی از این اقدامات در زمانه صلح بسیار حائز اهمیت است.

در دوران جنگ تحمیلی نیز به موجب تعرض رژیم بعث به اصفهان و آسیب وارده به بخشی از مسجد جامع اصفهان تلاش‌های حقوقی خوبی با اهتمام بزرگانی نظیر مرحوم یونس صمدی برای محکومیت حقوقی این اقدام صورت گرفت، هرچند به دلیل عدم ثبت جهانی مسجد جامع در آن زمان و برخی مشکلات دیگر به نتیجه لازم نرسید.

امید آنکه آینده میراث فرهنگی و جهانی و مردم شریف ایران در سایه صلح و آرامش همیشگی قرار گیرند.