روایت‌گری پست‌مدرن در «مسبب ماجرا خانم نویسنده است»/ وجیهه قنبری با نگاهی رتوریکی به جهان داستان قدم گذاشت

به گزارش میراث آریا، آیین رونمایی و جشن امضای کتاب تازه‌منتشرشده «مسبب ماجرا خانم نویسنده است» اثر وجیهه قنبری، با حضور منتقدان و اهالی ادب همچون پگاه افسری آتوسا زرنگار زاده شیرازی، گیتی رجب زاده، فروغ سجادی، علیرضا بهنام، علی حاتم و علاقه‌مندان ادبیات معاصر، عصر جمعه ۹ خرداد ۱۴۰۴ در مجتمع فرهنگان فرشته برگزار شد. این مجموعه داستان کوتاه، با عبور از ساختارهای کلاسیک روایت، در قلمرویی پست‌مدرن و گاه سوررئال به جست‌وجوی معنا در دل گزاره‌های زبانی می‌پردازد.

روایت‌گری به مثابه رتوریک در جهان پست‌مدرن

در این نشست، علیرضا بهنام ـ شاعر، منتقد و پژوهشگر ادبیات ـ با تحلیلی عمیق از مؤلفه‌های ساختاری و سبکی این اثر، گفت: داستان‌های کتاب وجیهه قنبری بیش از آن‌که مبتنی بر پیرنگ و کشمکش‌های سنتی داستان‌پردازی کلاسیک باشند، حول یک «گزاره رتوریکی» می‌چرخند. به بیان دیگر، آنچه شالوده روایت را در این مجموعه شکل می‌دهد، نه گره‌افکنی و گره‌گشایی، بلکه حضور یک گزاره مرکزی و تفسیربردار است که بستر اندیشگی روایت را می‌سازد.

او با اشاره به پیوند رویکرد کتاب با سنت‌های داستان‌گویی پیشامدرن، افزود: در سنت‌های پست‌مدرن، ما با گونه‌ای بازگشت به حکایت‌پردازی مواجهیم؛ حکایتی که چون آثار سعدی، نه لزوماً برای پیش‌برد درام، بلکه برای تبیین یک تمثیل یا مفهوم زبانی ارائه می‌شود. قنبری نیز در همین سنت، شخصیت‌هایی را به صحنه می‌آورد که نه به مثابه کنشگران روایی، بلکه به‌عنوان حاملان معنا در نسبت با گفتار داستانی حضور دارند.

وی همچنین بر «آگاهانه بودن خنثی‌سازی عناصر دراماتیک» در این اثر تأکید کرد و گفت: قتل‌ها، مثلث‌های عشقی و موقعیت‌های در ظاهر جنایی، در این اثر به قصد روایت‌گری استفاده نمی‌شوند، بلکه به نوعی واجدِ حضور صرفاً نمادین‌اند؛ عناصری که گفته می‌شوند تا ناپیدایی معنا را پوشش دهند.

شخصیت‌ها خود را می‌نویسند، نه من

در ادامه، وجیهه قنبری، نویسنده این اثر، ضمن بیان تجربه‌های زیسته خود در روزنامه‌نگاری و روان‌شناسی، از شیوه خلق داستان‌ها سخن گفت: هیچ‌گاه برای داستان‌هایم طرح و نقشه‌ای از پیش نداشتم. شخصیت‌ها در فرآیند نوشتن متولد می‌شوند، مسیر خود را می‌سازند و حتی سرنوشت خود را تعیین می‌کنند.

او افزود: در این مجموعه، به‌ویژه در دومین داستان که آن را بیش از سایرین دوست دارم، نوعی رهایی از قواعد ساخت‌یافته روایی را تجربه کردم. همین رهایی، نوشتن را برایم صمیمی‌تر و روان‌تر کرد. شاید چون نزدیک‌تر بود به تجربه زیسته‌ام و مواجهاتم با واقعیت‌های انسانی، چه در رسانه و چه در روان‌شناسی.

قنبری با تأکید بر این‌که آثارش در گونه‌ای از نوشتار پست‌مدرن و سوررئال قابل دسته‌بندی‌اند، گفت: قصدم نه تقلید از سبک خاص، که شنیدن صدای درونی شخصیت‌هایی بود که به نظرم پیش از من، خود، مشتاق روایت بودند.
در حاشیه این آیین که با استقبال چشم‌گیر علاقه‌مندان همراه بود، حضار ضمن دریافت امضای نویسنده بر نسخه‌های کتاب، به گفت‌وگو و تبادل‌نظر درباره فرم و محتوای داستان‌های وجیهه قنبری پرداختند. حضور چهره‌هایی از ادبیات معاصر و فضای منتقدانه، بر غنای این نشست افزود و فرصتی فراهم آورد برای تأمل در وضعیت داستان کوتاه پست‌مدرن در ایران امروز.

انتهای پیام/